Az ya da çok hepimiz vücut dilimizi kullanıyoruz. Sözcüklerin tarif edemeyeceği, yetersiz kaldığı yerlerde; aktarmak istediğimizi daha dolu, kişiselleştirilmiş sunmanın araçlarından bu işaret ve hareketlerden yararlanıyoruz. Ben konuşurken el işaretlerini hemen hiç kullanmadığımı, anlattıklarımla sadece mimiklerimin paralel gittiğini farkettim. Tabi karşımdaki kişiyle hiçbir ortak dilimizin olmadığı bir durumda alternatif iletişim kaçamağı olarak el işaretlerine sığınmayacağımı da söyleyemem. :)
El işaretleri her ülkede bizim bildiğimiz anlamlarıyla karşımıza çıkmaz. Yurtdışına çıkacaksanız ya da yabancı kişilerle buluşacaksanız diğer kültürlerdeki anlamlarını da öğrenmek oldukça önemlidir çünkü en bilindik işaretler bile kendi içerik ve çeşitlemeleriyle alakalı değişiklik gösterebilir.
Thumbs up (elin baş parmağını yukarı kaldırarak yapılan onay işareti) genel olarak kabul, onaylama, “güzel”, “iyi iş çıkardın” anlamında yapılan işarettir. Ama bazı yerlerde ve durumlarda farklı şekillerde ortaya çıkar. Can kurtaranlar kendi sorumluluklarındaki güvenli yüzme alanlarını yüzücülere göstermek ya da görev devrinde bölgelerini diğer can kurtarana belirtmek için bu işaretten faydalanırlar. Scuba dalışında ise dalışı durdurup yukarı çıkmayı belirtmek için kullanılır. Basketbol hakemleri, otostopçular başkaca thumbs up’larla karşımıza çıkar.
Bu işaretin kökü Eski Roma’ya dayanıyor. Latince sözcük “Pollice Verso”, “Gladyatör mücadelesi” sonrası yapılan el işareti için söylenmiştir. Mücadele sonucu yenik düşen gladyatör halkın yargısına bırakılırdı. Halk, thumbs down yaparsa gladyatör ölüme mahkum edilir, thumbs up yaparsa salınırdı.
V for Victory (Zafer işareti V) popüler bir efsaneye göre Yüzyıl Savaşları’nın bir parçası olan Agincourt Savaşı’ndaki İngiliz okçuların işaretidir. Fransızlar savaş öncesi yaptıkları açıklamada; Agincourt Savaşı’nda galip gelirlerse esir alacakları İngiliz okçuların ok atan parmaklarını keseceklerini duyurmuşlar. Fakat İngilizler, zafer kazanmış ve ok atan parmaklarını hala sağlam olduklarını göstermek için kaldırmışlar.
Daha sonraları II. Dünya Savaşı’nda Winston Churchill, V işaretini “zafer” anlamında kullandı. Vietnam Savaşı’nda savaş karşıtı gösterilerin en önemli sembolü oldu. 1960 – 1970 başlarında alternatif ve anti savaş hippi işareti haline geldi. Günümüzde genelde barış anlamında kullanılıyor. George Bush Snr’ın 1992 Avustralya turunda Canberra’daki Amerikan tarla sübvansiyonunu protesto eden bir grup çiftçiye “barış işareti” vermek isterken hakaret anlamı içeren yanlış V işareti (elin dışı çiftçilere doğru V işareti) yapmış ve büyük tepki almıştır. Kötü V işaretinin 25 ülkede 1.200 konuyla ilgili kaynaklarla yapılan görüşmeler sonucunda İngilizler dışında neredeyse bilinmiyor olduğu ortaya çıkmış fakat İngiliz kültüründen etkilendikleri muhtemel olan ülkelerde tepki almaya devam etmiştir. Spesifik bir neden olmasa da V işaretinin elin dışı karşıdaki kişiye dönük olduğunda erkek vücüdunda anormal bir durumu, göz çıkarmayı ya da karısı tarafından aldatılan erkeğin taklitsel boynuzlarını simgelediği iddiaları vardır.
Fingers crossed’un (çapraz parmak işareti, baş ve orta parmağın üstüste getirilmesiyle çıkar) putperest Hristiyan köklere ait olduğu sanılmaktadır. Böyle yapılarak kötülüklerin defedildiğine ve şans getirdiğine inanılır. Halk arasında, yalan söylerken yapılan çapraz parmak işaretinin yalanı nötre çevirip, dengelediğine inanılır. Bazı tarihçilere göre işaret Hrıstiyan hacını oluşturmanın diğer gizli bir yoludur ve bu şekilde kötü ruhu yeneceklerine inanırlar. İşaret kendi içinde hem pozitif hem de negatif semboller taşır. Şans veya yalan..
OK! Perfect (tamam, harika işareti) baş parmakla işaret parmağının birleştirilip diğer parmakların düz tutulmasıyla yapılır ve dalgıçlar tarafından karışıklığın ortaya çıkmaması için popülere edildiği düşünülür çünkü baş parmak aşağı / yukarı işaret ederek kaldırmak, suda aşağı inmek / yukarı çıkmak anlamında kullanılır durum böyle olunca “tamam” için bu işaret verilir. Gerçek ise bu işaretin yüzyıllardan beri değerli taş tüccarları tarafından kullanılıyor olması. Tüccar, işaret ve baş parmağı arasına koyduğu taşı ışığa tutup hareket ettirir, her açıdan taşta çatlak olup olmadığını ve kusursuzluğunu test eder. Kusursuzluğu bulma umuduyla farkında olmadan yaptıkları işaret de adını burdan alır.
OK! işareti Almanya’da harika ya da bölgelere göre hakarete eşittir. Japonya’da para, Avustralya’da sıfır ve değersiz, Latin Amerika ve Fransa’da hakaret anlamındayken Türkiye’de homoseksüel anlamına gelir.
Bizim “buldum!” manasında yaptığımız parmak şıklatma, tekrar tekrar ardarda yapıldığında bir şey hatırlamaya çalıştığını gösterir. Latin Amerika’da “çabuk ol!”, Amerika’da tek şıklatma “bir fikrim var!”, birçok ülkede birinin yüzüne doğru şıklatma ise hakaret ya da saldırı anlamına gelebilir.
Birçok işaretin arasında en dikkat edilmesi gereken herhalde Türkiye’de “çok lezzetli” anlamında beş parmağımızı birleştirerek elimizi hafif salladığımız işarettir. Yanlışlıkla yurtdışında bir restorantta yaparsanız sizin sapık olduğunuzu düşünebilirler.. :)
Bir şey keyfinizi mi bozdu? Eh burada da yanlış anlaşılmalara yol açmayacak tek el işaretini kullanın.. :)